Van Boeken Bezeten 34

Slowakije en Slovenië: Twee keer de Achterhoek in Europa

Zoals wij onze Achterhoek koesteren vanwege de rust, oorspronkelijkheid, natuur en de dichters Willem Wilmink en Harrie ter Balkt, zo zouden wij Slowakije en Slovenië in ons hart moeten sluiten en er kleine hapjes van fijnproeven zonder er veel ruchtbaarheid aan te geven.  Welke van hun schrijvers zouden we dan lezen? Een betere vraag is welke schrijvers kunnen we lezen? Uit Slowakije en Slovenië is maar weinig vertaald, toch is het, met moeite, mogelijk ons een beeld te vormen van de twee nieuwkomers in de Europese Unie die qua naam en historie veel op elkaar lijken en toch verschillen.

Slowakije, tot 1993 onderdeel van Tsjechoslowakije, 5,4 miljoen inwoners, net iets groter dan Nederland, taal: Slowaaks, hoofdstad Bratislava.
De belangrijkste hedendaagse Slowaakse auteur is Martin Šimecka. In 1999 verscheen bij de Wereldbibliotheek zijn roman Het jaar van de kikker, waarin een beslissend jaar uit het leven van de jonge Milan wordt beschreven. Milan wordt de toegang tot de universiteit geweigerd, zijn vader is dissident en belandt in de gevangenis. In een ziekenhuis vindt hij werk als transporteur van patiënten van en naar de operatiekamer. Wie in de gezondheidszorg een baan ambieert, vindt hier het drama van ziekte en gezondheid tegen de achtergrond van een onvolmaakte maatschappij. De geschiedenis van de vader berust op de werkelijkheid: Milan Šimecka was medeoprichter van Charta 77, de club van opstandigen in Tsjechoslowakije. Van zijn hand verscheen Het einde van de stilstand, een dagboekverslag van het laatste jaar voor de Fluwelen Revolutie van 1989.
Veel eerder, in 1967, verscheen bij Bruna het klinische verslag van een totalitair machthebber van de hand van Ladislav Mnacko: De smaak van de macht. Door zijn voormalige boezemvriend wordt van nabij beschreven hoe een aanhanger van de rode revolutie na het verwerven van de macht op titel van het welzijn voor allen uitsluitend zijn eigen voordelen najaagt.

Slovenië, tot 1991 onderdeel van Joegoslavië, 1,9 miljoen inwoners, oppervlakte: bijna de helft van Nederland, taal: Sloveens, hoofdstad Ljubljana.
Ook bij de Slovenen één auteur die eruit springt: Drago Jancar. Van hem verschenen - ook bij de Wereldbibliotheek - twee romans in vertaling: Noorderlicht en De galeislaaf.
Noorderlicht is een intrigerende roman in de beste Midden-Europese traditie over een geheimzinnige reiziger die in een voor hem vreemde stad op zijn handelspartner wacht. De partner verschijnt niet en de reiziger komt in contact met de verschillende bevolkingsgroepen in de stad. Een oorlog kondigt zich aan en het noorderlicht is daarvan het slechte voorteken. De galeislaaf is een historische roman over de macht van de contrareformatie tegenover de ondergronds opererende geheime genootschappen die de nieuwe godsdienst aanhangen. Velen, zo ook hoofdpersoon Johann Ott ,eindigen geboeid als galeislaaf in het ruim van een Venetiaans handelsschip.

Voor de doorzetter schieten er dan nog kleine kruimels over in de vorm van voor tijdschriften vertaalde losse verhalen, enkele tijdschriften kwamen zelfs met themanummers, zoals het Vlaamse literaire tijdschrift Kreatief (Slowakije in 1990, Slovenië in 1989, Sloveense verhalen in 2003 en Sloveense poëzie in 2004) en ons eigen tijdschrift De tweede ronde dat in 1991 een Sloveens nummer (proza en poëzie) uitbracht.

Ruimer aanbod bieden de Duitstalige uitgevers: Een vrijwel compleet panorama aan hedendaagse Slowaakse auteurs biedt de verhalenbundel Wie Laub von einem Baum (Gollenstein), terwijl ik vrij gemakkelijk van de Sloveense auteurs Wladimir Bartol en opnieuw Drago Jancar de Duitse vertaling van hun romans resp. Alamut (Bastei-Lübe) en het mooie Rauschen im Kopf  (DTV) kon aanschaffen.
De laatste in Nederland uitgebrachte verzamelbundels waarin Slowaakse en Sloveense auteurs mondjesmaat het woord kregen, waren Meesters der Joegoslavische vertelkunst uit 1964 en Tsjechoslowakije, verhalen van deze tijd uit 1991. Wordt het bij ons onderhand niet hoog tijd om kennis te maken met het recente aanbod van intrigerende verhalen door middel waarvan wij kennis kunnen maken met deze nieuwe buren in Europa? Welke uitgever durft?

Noud Bles