Van Boeken Bezeten 51

Bernhard Schlink: schrijver met een vergrootglas

Wie met een vergrootglas in de ene hand naar de werkelijkheid kijkt en met de andere schrijft, ziet niet alleen meer details op een klein stukje, maar ook vertekening, vooral als de loep kordaat op dezelfde plak gericht blijft. De Duitse auteur Bernhard Schlink is zo’n vasthouder, zijn enige thema is de schuld en schaamte van de generatie Duitsers die opgroeide na de Tweede Wereldoorlog. De verbinding tussen schuld en schaamte van die generatie, Schlink werd in 1944 geboren, is de liefde en dat trio maakte zijn eerste literaire roman De voorlezer tot een internationaal succes. Het perfect gedoseerde verhaal begint met de onmogelijke relatie van een vijftienjarige jongen en een zesendertigjarige ex-kampbewaakster. Het leven van beiden volgen we. Van het onbeschreven vel van de puber tot zijn met mislukkingen volgeschreven kladblok. Daarnaast van haar vergeefs verborgen gehouden inktzwarte verleden tot haar inkeer, boete en verlangen naar vergeving. Onderweg op dat dunne koord van gruwel naar aanvaarding weet de schrijver een geloofwaardig evenwicht te bewaren tussen fictie en werkelijkheid. In mijn leeskringen afgelopen seizoen was dit boek een onbetwist hoogtepunt temidden van hooggeplaatste, beroemde moderne klassieken. Voor wie deze roman nog niet las: een aanrader zonder voorbehoud. Bovendien erg mooi opnieuw uitgegeven door Cossee.

Bernhard Schlink begon zijn schrijfcarrière als misdaadschrijver. In Duitsland vonden zijn drie boeken over de voormalige nazi-jurist Gerhard Selb die na de oorlog detective wordt een groot lezerspubliek. De drie romans werden vertaald en in 2004 onder de titel De oude zonden uitgegeven. Zijn korte verhalen, die voorstudies blijken van zijn literaire romans, verschenen in 2000 in de bundel De liefdesval. Onlangs publiceerde uitgeverij Cossee de vertaling van de laatste roman van Bernhard Schlink: De thuiskomst. Ik las De thuiskomst met de hoge verwachtingen die De voorlezer bij mij hadden gewekt. Die werden echter niet ingelost. Dat ligt niet aan het, opnieuw, prachtige gegeven: een achtjarige Duitse jongen leest, ondanks het verbod, het manuscript waarin een frontsoldaat terugkeert naar huis. De pagina’s met de ontknoping ontbreken en de jongen wordt in het vervolg van zijn leven geobsedeerd door de zoektocht naar de soldaat, het huis en de ontvangst die de krijgsgevangene na veel jaren daar wordt bereid. Temeer daar hij in de veronderstelling verkeert zijn eigen in de oorlog verdwenen vader op het spoor te zijn. Elke zoon van een voortijdig ontvallen vader gaat eens in zijn leven op zoek naar diens ware verhaal, zeker als dat is beladen met de geschiedenis van de laatste wereldoorlog. Zelf deed ik dat in mijn roman Bevrijdingsvuur. Schlinks hoofdpersoon doet zijn zoektocht krampachtig. Had hij het vergrootglas maar van tijd tot tijd weggelegd en ons lezers de kans gegeven onze eigen beleving te plaatsen naast die van zijn alter ego. Wij hadden, net zoals bij De voorlezer, woord voor woord geloofd. Jammer!

De voorlezer, roman, uitgeverij Cossee, € 14,90
De liefdesval, verhalen, uitgeverij Ambo, alleen tweedehands verkrijgbaar
De oude zonden krimi-triologie, uitgeverij Cossee, € 24,90
De thuiskomst, roman, uitgeverij Cossee, € 19,90

Noud Bles