Van Boeken Bezeten 36

Het verhaal is helemaal terug van nooit weggeweest

Hoe vaker het verhaal wordt afgeschreven, des te hardnekkiger komt het terug. En terecht, voor een mooi verhaal blijf je thuis, zet je de televisie uit en ga je even nog niet onder zeil. Uitgevers, zegt men, hebben een hekel aan verhalenbundels behalve in vakantietijd als we de koffers pakken. Gelukkig zijn er tijdschriften zoals De tweede ronde die onverdroten doorgaan met publiceren van verhalen, uit Nederland en uit de rest van de wereld. Ook zijn er uitzonderingen, uitgevers die niet nalaten het verhaal uit te geven.

Het verhaal kan kort zijn tot ultrakort (‘De koning sterft en de koningin sterft van verdriet’ is nog steeds mijn favoriete, aan E.M. Forster ontleende voorbeeld van een zéér kort verhaal) en het kan uitdijen tot de omvang van een novelle. Omdat de novelle het zeldzaamst gepubliceerde verhaalgenre vormt, begin ik met twee stuks van Manon Uphoff: De vanger en De bastaard, beide handzaam en mooi uitgegeven door Podium.
De vanger is een wrang verhaal over mislukking, verteld in een taal ontdaan van franje en opsmuk, zodat een sinister vertelgeraamte overblijft. De kerngebeurtenissen zijn angstaanjagend en de afloop is treurig. Zo gaat het in de wereld, troost de lezer zich. In De bastaard wordt de strijd tussen de eerstgeboren bastaardzoon en de als tweede geboren ‘eigen’ zoon uitgevochten. Weer is de plaats van handeling verre van vrolijk: het grote huis vervalt, er gaan mensen dood en familiekapitaal smelt weg. Beide novellen stellen vragen over ons bestaan die niet beantwoord worden, zoals ook het leven die meestal niet beantwoordt.

De helft korter dan deze novellen is het verhaal Drie Slechte Schaatsers van Tim Krabbé. Kun je één nacht niet slapen, leg dan Tim Krabbé in het licht van je nachtlampje. Deze schrijver schiet altijd in de roos, hoe hij ook jongleert met zijn pijlen, het doel en de werking van het toeval. Zijn recept is afkomstig van Gerrit Krol, want van hem is de oplossing hoe altijd het midden van de roos te raken: schiet eerst je pijl en teken daarna de roos om het trefpunt. Drie Slechte Schaatsers is een aanrader voor de liefhebbers van het verhaal op de korte baan.

Een pil van 620 bladzijden, en dan heb je ook alle 29 verhalen van de veelgeroemde Maria Stahlie in je hand. Galeislaven is de titel van het eerste verhaal, tevens de titel van deze superbundel. Galeislaven zijn in de ogen van de auteur haar personages en in dit verhaal nemen ze tegen haar zin het heft in eigen handen. Er zijn, wordt wel eens gezegd, goede verhalen en slechte verhalen. De slechte verhalen vertellen over het leven van anderen: incest, misdaad, casino’s, bandeloosheid, faillissementen. Goede verhalen vertellen over mensen als wij, tonen onvermoede diepten en nauwelijks waarneembare kleurschakeringen in het gevoelsleven. De slechte verhalen maken ons armer, de goede maken ons rijker. Het verhaal Zondagskinderen is in deze indeling een goed verhaal. Bij Maria Stahlie zijn de drie zondagskinderen niet onkwetsbaar voor waandenkbeelden en de gevolgen daarvan zijn onthutsend. Stahlies verhalen zijn lievelingskostjes voor de smulpapen onder ons.

Eindelijk is in de Russische Bibliotheek van Van Oorschot verschenen het door mij eerder aangekondigde eerste deel van de nieuwe vertaling van Tsjechovs Verzamelde verhalen. Dit boek gaat op mijn nachtkastje, zeventig keer kan ik inslapen met de grootmeester van het korte verhaal. Na deel 1 volgen er nog vier, u hoort mij lange tijd niet klagen. Let op: er geldt een tijdelijke introductieprijs. Het wordt maar één keer verteld: tot 1 juli 2005 kost Anton Tsjechov deel 1 (70 prachtverhalen in een dundrukband) slechts: € 29.

Over de tsunamie (lezers van deze rubriek kenden al in november 2003 de betekenis van dit woord) verscheen een even kort als aangrijpend verhaal: Na de tsunami van de hand van de Indiase journalist Amitav Ghosh. De opbrengst van dit boekje gaat naar de slachtoffers van de zeebeving. 

Noud Bles

Manon Uphoff: De vanger en De bastaard, uitgeverij Podium, € 10 per boek
Tim Krabbé: Drie Slechte Schaatsers, uitgeverij Prometheus, € 7,50
Maria Stahlie: Galeislaven, uitgeverij Prometheus, € 25 (geb.).
Anton Tsjechov: Verzamelde verhalen, deel 1, uitgeverij Van Oorschot, € 29,- (tot 1 juli 2005)
Amitav Ghosh: Na de tsunami, uitgeverij Prometheus, € 2,95