Van Boeken Bezeten 77

Het verborgen verhaal

Onder elke steen, achter iedere muur, in elk holletje in de grond en hoog in de lucht  verbergen zich verhalen. En niet alleen daar, ook in de krant van gisteren en in elk kunstwerk zitten verhalen verstopt die wij heel soms kunnen vinden. Ontdekken is een beter woord, want ze zijn toegedekt met inkt en verf, meegebakken in klei of achtergebleven als het negatief in de gietmal van een bronzen beeld. Het gebeurt ook  dat je over het verhaal struikelt en achteraf pas ziet waarover je gevallen bent. Van zo’n verhaal geef ik een voorbeeld aan het eind. Eerst het verhaal van de schilder en het schilderij. De schilder heet Joep de Bekker. Als het schilderij er is, kunnen wij ons niet meer voorstellen dat er ooit een tijd is geweest waarin het kunstwerk er niet was. Vóór het schilderij er was, was de verf er, het doek was er en zelfs de lijst, ook al groeiden de houten latten nog als onderdeel van een boom, zaten de kleuren ongemengd in de tubes en moesten we het linnen doek zoeken in de vlasstengels op het platteland van Rusland of de Oekraïne. Joep de Bekker wist dat het schilderij er was, net zoals hij weet dat er ook een tijd komt waarin het schilderij er niet meer is. Die drie tijden heeft hij als enige al meegemaakt en daarover vertelt hij als schilder. Kijk in de galerie, in de boekhandel of in kasteel Doornenburg. Een enkele keer zien we in zijn werk alle tijden: die ervoor, erna en het schilderij ertussen in. Als de lijnen recht zijn is er diepte, we lopen door het onbetreden landschap waar het wemelt van verhalen en we kijken op naar de hoogte van de hemel. Gegolfde lijnen wijzen op verandering, zodat je denkt dat het schilderij beweegt en je vraagt je af: wat beweegt hier en wat staat er stil? Kijk naar een schilderij van Joep de Bekker, kijk even niet en dan weer wel. Opdat je een herinnering meeneemt aan wat je hebt gezien, aan deze kunstenaar en aan dit verhaal.

Verhalen hebben, net als schilderijen en tekeningen, geen begin en ook geen einde. Meestal hebben schilderijen en tekeningen wel een naam, de meeste, denk ik, al moet je soms raden welke relatie er is tussen de inhoud en de naam. Wat moet je met een gemengde etstechniek die Zonder Titel heet? Wij kijkers hebben meer houvast aan acrylwerken met namen als Liefde, Dragen of Geborgenheid. Hier maakt de kunstenares het ons moeilijk om het verhaal te vinden. Monique Schep geeft haar innerlijke belevingswereld niet zomaar prijs. Bij haar moet je dingen doen die niet mogen. Een laagje verf eraf schrapen, bijvoorbeeld om te zien wat eronder zit. En er zit veel onder. Een laag toevoegen willen wij ook, al doet zij dat het liefste zelf, na een jaar of wat. Kijk dus goed naar haar werk. Zijn wij als wij haar verhalen lezen nog dezelfde mensen als ervoor? Neem net als de kunstenaar alle tijd. Je moet haar namelijk niet lezen, maar herlezen, herlezen net als een telkens terugkerend verhaal.

Dat brengt me bij het verhaal dat ik hierboven beloofde. Het is een verhaal dat je hier en daar tegenkomt, het heeft een gemakkelijke naam: De volmaakte blauwe fles. Een volmaakte blauwe fles bestaat niet, al probeert men sinds de oudheid er een te maken. Blauw glas is de moeilijkste glassoort. Ontelbaar veel problemen moet je overwinnen en dan nog kan bij het verhitten of tijdens het blazen zonder reden de diepblauwe kleur naar melkwit verschieten en erger nog, als zij afkoelt kan de perfecte fles vervormen of plotseling barsten aan de voet of bij de hals. Er zijn op deze wereld mensen die - terwijl ze weten hoe vergeefs hun zoektocht is - hun leven lang bezig zijn om de volmaakte blauwe fles op te graven. In de grond, diep in moedertje aarde, denken zij, moet het volmaakte exemplaar verborgen zijn. Dat graven en speuren wordt op den duur voor deze volhouders een onderzoek naar zichzelf.
Kunstenaars, in elk geval deze kunstenaars die in galerie K-dijk, in Boekhandel Polman en in kasteel Doornenburg exposeren, hebben met elkaar gemeen dat zij op zoek zijn naar het volmaakte kunstwerk. Dat kunstwerk bestaat, het is net zo echt als de blauwe fles in de etalage van de boekhandel. Joep de Bekker en Monique Schep hebben het gemaakt, en het is de vraag of wij het volmaakte met onze ogen zullen zien. Hun volmaakte kunstwerken kunnen we ontdekken wanneer we bereid zijn te zoeken naar het verborgen verhaal.

Noud Bles